Την αναγκαιότητα της δημιουργίας μητροπολιτικού πάρκου στο Ελληνικό υπογραμμίζει η ερευνητική ομάδα του εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου που παρουσίασε τη δική της πρόταση για το χώρο του Ελληνικού και την έχει ήδη παραδώσει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα του Πολυτεχνείου το μητροπολιτικό πάρκο στο Ελληνικό είναι αναγκαίο, εφικτό και φθηνό.
Η έκθεση της ερευνητικής ομάδας του ΕΜΠ και της ΤΕΔΚΝΑ για τους Δήμους Αλίμου, Αργυρούπολης, Γλυφάδας και Ελληνικού, υπογραμμίζει ότι η Αθήνα είναι μια πόλη με 2,5 τμ πρασίνου ανά κάτοικο ενώ την ίδια ώρα για να φτάσει η πόλη σε ένα ανεκτό επίπεδο πρασίνου, σύμφωνα με τα ελληνικά πολεοδομικά standards απαιτούνται ακόμη τουλάχιστον 50.000 στρέμματα πρασίνου. Λόγω της έλλειψης διαθέσιμης γης μητροπολιτικής κλίμακας στο Λεκανοπέδιο το Ελληνικό θεωρείται ως ο καταλληλότερος χώρος για τη δημιουργία μητροπολιτικού πάρκου.
Ο ρόλος του μητροπολιτικού πάρκου είναι διαφορετικός από αυτόν του τοπικού ή του μικρού συνοικιακού πάρκου. Τα τοπικά πάρκα αν και η δημιουργία τους στις ελάχιστες διαθέσιμες εκτάσεις των υποβαθμισμένων περιοχών είναι αναγκαία δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τα μητροπολιτικά, αναφέρεται στην έκθεση. Επισημαίνεται δε, ότι την ώρα που για το ελληνικό γίνονται αποκλίνουσες σκέψεις η Αθήνα διαθέτει ένα μητροπολιτικό πάρκο, το «Αντώνης Τρίτσης», ενώ στο Γουδί, το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει το χώρο για τη δημιουργία ενός ακόμη, έχει ήδη γίνει ανυπολόγιστη ζημιά, καθώς από τα αρχικά 3.500 στρέμματα έχουν απομείνει μόνο 900 στρέμματα αμιγούς πρασίνου.
Χώρος και χρόνος
Η χωροθέτηση πάντως κρίνεται πλήρως κατάλληλη, λόγω της εύκολης πρόσβασης του Ελληνικού, από το σύνολο της μητρόπολης. Με τα υπάρχοντα δίκτυα του μετρό και του τραμ και ενώ ο σταθμός μετρό του Ελληνικού προγραμματίζεται να ανοίξει το 2011, το πάρκο θα βρίσκεται σε απόσταση 15 λεπτών από το Σύνταγμα και 30 λεπτών από το Αιγάλεω, το Περιστέρι, τον Πειραιά. Επιπλέον, με τη δημιουργία του θα εξασφαλιστεί η ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών σε 3,5 χλμ της ακτής του Σαρωνικού, τη στιγμή που 20 χλμ είναι αποκλεισμένα ή προσβάσιμα μόνο με εισιτήριο.
Αναφορικά με το χρόνο που απαιτείται για την πλήρη δημιουργία του πάρκου αυτός τοποθετείται με ένα σχέδιο σταδίων σε ορίζοντα 20 χρόνων. Ωστόσο, ένας ελεύθερος χώρος πρασίνου ανοιχτός στους πολίτες μπορεί να επιτευχθεί πολύ πιο άμεσα. Η ερευνητική ομάδα του ΕΜΠ προτείνει ως πρότυπα δυο αεροδρόμια της Γερμανίας, το Tempelhof και το Maurice Rose που άνοιξαν αμέσως στο κοινό με ελάχιστες παρεμβάσεις και έχουν ορίζοντα κατασκευής δύο δεκαετιών, με μικρό κόστος και ήπια έργα. «Εκεί σχεδόν αφήνουν τη φύση ‘να κάνει μόνη της τη δουλειά’ με υψηλής ποιότητας και διεθνώς αναγνωρισμένα και βραβευμένα αποτελέσματα» υπογραμμίζεται στην έκθεση.
Πράσινο... με χαμηλό κόστος
«Το έργο του πάρκου του Ελληνικού παρουσιάστηκε ως ένα πανάκριβο έργο με κόστος που έφθανε από 400 έως 700 εκ. ευρώ και ανάλογα υψηλό κόστος συντήρησης» επισημαίνει η ομάδα του ΕΜΠ. «Αυτό συνέβη διότι την περίοδο 2003-2007 προγραμματίστηκε εκεί μία εκτεταμένη αστική ανάπλαση, ουσιαστικά η δημιουργία μίας πολυτελούς μικρής πόλης, με επιφάνειες κτιρίων οι οποίες κυμαίνονταν στις τελικές προτάσεις από τα 1.300.000 μ2 έως τα 1.450.000 μ2».
Το έργο αυτό χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα δαπανηρό ενώ από την παρούσα έρευνα προκύπτει ότι το κόστος κατασκευής του πάρκου προϋπολογίστηκε τότε έως και 16 φορές ακριβότερα από τα αντίστοιχα έργα αναπλάσεων πρώην αεροδρομίων ή κατασκευής αντίστοιχων πάρκων στον ευρωπαϊκό χώρο. Επισημαίνεται επίσης ότι με εξαίρεση μια συνοπτική αξιολόγηση για την ΚΕΔ, για το έργο αυτό δεν υπήρξε ποτέ ούτε επιχειρησιακό σχέδιο, ούτε μελέτη βιωσιμότητας.
Η ερευνητική ομάδα του ΕΜΠ χαρακτηρίζει το κόστος, όπως αυτό εμφανίζεται τα τελευταία 3-4 χρόνια υπερβολικό και υποστηρίζει ότι πρόκειται «μάλλον για μία κατ’επιλογή θέση παρά μία τεκμηριωμένη εικόνα της πραγματικότητας».
Η έκθεση κοστολογεί την κατασκευή του πάρκου σε ότι αφορά τα έργα πρασίνου σε 47 εκ. ευρώ στο τμήμα που σήμερα είναι διαθέσιμο για φυτεύσεις και σε 101 εκ. ευρώ σε όλη την έκταση. Όπως επισημαίνεται, τα οικονομικά μεγέθη αυτά προκύπτουν από τις επίσημες τιμές έργων πρασίνου, τις τιμές της κατασκευαστικής αγοράς και τις τιμές από ανάλογες ευρωπαϊκές κατασκευές αυτής της περιόδου. Τα έργα συντήρησης, φροντίδας και φύλαξης του πάρκου εκτιμώνται στην ολοκλήρωση της πρώτης φάσεις στα 5 εκ. ευρώ και για τη δεύτερη φάση, για το σύνολο δηλαδή της έκτασης σε 10 – 12 εκ. ευρώ ανά έτος.
Που θα βρεθούν τα κονδύλια;
Όσον αφορά τα κονδύλια για την κατασκευή και τη λειτουργία του πάρκου, η έκθεση αναφέρει ότι με βάση τα στοιχεία που κατατέθηκαν στη Βουλή των Ελλήνων το Νοέμβρη του 2010, τα συνολικά έσοδα τα οποία επρόκειτο να εισπραχθούν μεταξύ των ετών 2004-2010 μέσω βραχυχρόνιων και μακροχρόνιων συμβάσεων των ολυμπιακών και άλλων εγκαταστάσεων του Ελληνικού και του Αγίου Κοσμά ανέρχονται σε 87,3 εκ. €. Από αυτά δεν εισπράχθηκαν 40,1 εκ. ευρώ ενώ ξοδεύτηκαν 28,2 εκ. ευρώ.
«Οι επιχειρηματίες οι οποίοι έχουν κυρίως μακροχρόνιες συμβάσεις, διέκοψαν τις πληρωμές προς το Ελληνικό Δημόσιο μετά το 2008. Έτσι οι δύο διαχειρίστριες εταιρείες (Ολυμπιακά Ακίνητα ΑΕ και Εταιρία Τουριστικών Ακινήτων ΑΕ) δεν εισπράττουν τα πιστοποιημένα χρέη που δικαιούνται σύμφωνα με τις υπογεγραμμένες συμβάσεις. Οι δε εταιρείες-παραχωρησιούχοι δεν καταβάλουν τα οφειλόμενα» αναφέρει η έκθεση. Ωστόσο, επισημαίνεται ότι ακόμη και με βάση τις υπάρχουσες προβληματικές συμβάσεις, αν υπήρχε ορθή διαχείριση και συνέπεια πληρωμών, το πάρκο θα είχε υλοποιηθεί ήδη και θα είχαν εξασφαλιστεί σε βάθος χρόνου τα έξοδα λειτουργίας του.
«Αν τα έσοδα αυτά εντάσσονταν ως εθνική χρηματοδότηση στα ευρωπαϊκά έργα πρασίνου για την Αθήνα, με τη συνήθη αναλογία εθνικής-ευρωπαϊκής χρηματοδότησης 25%-75%, σε βάθος 15ετίας μπορούσαν να γίνουν έργα πρασίνου προϋπολογισμού της τάξης 1δις ευρώ. Θα μπορούσαν δηλαδή και μπορούν ακόμη να κατασκευαστούν 2-3 πάρκα του μεγέθους του Ελληνικού καθώς και όλο το σύστημα πάρκων και πράσινων χώρων του Λεκανοπεδίου. Αυτή είναι μία δραματική διαπίστωση. Τη δυνατότητα αυτή είχαν επισημάνει όπως είναι γνωστό, η Επιτροπή Περιβάλλοντος της ΕΕ, η τοπική αυτοδιοίκηση, βουλευτές και η επιστημονική κοινότητα στο ΥΠΕΧΩΔΕ, ήδη από το 2007».
Η Στρατηγική πέντε αξόνων της ερευνητικής ομάδας του ΕΜΠ
1. Δημιουργία ενός μεγάλου ανοιχτού αθλητικού πόλου μητροπολιτικής εμβέλειας. Αυτό είναι δυνατόν να υλοποιηθεί με συγκέντρωση των εγκαταστάσεων του Αγίου Κοσμά εντός του υφιστάμενου αθλητικού πόλου, του πρώην αεροδρομίου, αποφόρτιση των παράκτιων εγκαταστάσεων από ορισμένα νέα κτίρια και εγκαταστάσεις και δημιουργία ναυταθλητικού κέντρου στην Ολυμπιακή Μαρίνα, το οποίο θα καλύψει και τις ανάγκες των τοπικών ερασιτεχνικών ή/και αθλητικών ναυταθλητικών συλλόγων.
2. Πλήρης απελευθέρωση της ακτής από τις χρήσεις μαζικής αναψυχής με ελεύθερη πρόσβαση και συνολική διαμόρφωση του θαλάσσιου μετώπου κατ’ εφαρμογή του Προεδρικού Διατάγματος των Ακτών. Η δόμηση στην παράκτια ζώνη είναι ανάγκη να μειωθεί ώστε να αποκατασταθεί και να διασφαλιστεί πρακτικά η ελεύθερη πρόσβαση και χρήση της ακτής σε βάθος χρόνου. Αυτό προτείνεται να γίνει με κατεδάφιση των καταστημάτων αναψυχής, με μετακίνηση ορισμένων αθλητικών χρήσεων του Αγίου Κοσμά, όπως και του συγκροτήματος του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) στα ανατολικά εντός του πρώην αεροδρομίου και με απαγόρευση περαιτέρω δόμησης στην Ολυμπιακή Μαρίνα. Στις ελεύθερες ζώνες που θα προκύψουν, προτείνεται η ανάπλαση της φυσικής ακτογραμμής και η ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου (εκβολές ρεμάτων, αμμώδεις παραλίες, ακρωτήριο Αγίου Κοσμά κ.α.), η ενίσχυση του πρασίνου και η δημιουργία ενός μεγάλου περιπάτου-ποδηλατόδρομου που θα ενώσει την περιοχή με τις υπόλοιπες ακτές προς βορρά και νότο.
3. Δημιουργία ενός κέντρου πολιτισμού, εκπαίδευσης και έρευνας στην περιοχή του πρώην Δυτικού Αεροσταθμού. Προτείνεται η ανάπτυξη και ένταξη στο πάρκο του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, η δημιουργία Επιστημονικού-Εκπαιδευτικού Ενυδρείου υπό τον έλεγχο του φορέα κατά το πρότυπο του ενυδρείου του Ηρακλείου Κρήτης «Θαλασσόκοσμος», η ανάδειξη των παράκτιων, ενάλιων και χερσαίων αρχαιοτήτων παράλληλα με τη δημιουργία επισκέψιμου θαλάσιου οικο-πάρκου και την αποκατάσταση της ακτής στη φυσική της μορφή. Οι υπάρχουσες Αρχαιολογικές Αποθήκες προτείνεται να επεκταθούν με ενίσχυση των Εργαστηρίων Συντήρησης Αρχαιοτήτων, με τη δημιουργία Αρχαιολογικού Μουσείου για τις μεγάλες αρχαιολογικές συλλογές του Σαρωνικού και των Μεσογείων, με νέες χρήσεις μουσειοπαιδαγωγικών-εκπαιδευτικών προγραμμάτων και πολιτισμού. Το ιστορικό υλικό της πολιτικής και πολεμικής αεροπορίας που διασώζεται εντός του πρώην αεροδρομίου προτείνεται να αποτελέσει τον πυρήνα του Μουσείου Αεροπορίας και να στεγαστεί στα ιστορικά hangars. Σημειώνεται ότι τα πιο πάνω αποτελούν ήδη διατυπωμένες προτάσεις και των εμπλεκομένων φορέων.
4. Στους χώρους της πρώην αμερικανικής βάσης και περί αυτής προτείνεται η επανάχρηση πολλών από τα υφιστάμενα κτίρια για τη δημιουργία ενός τοπικού κέντρου με κοινωνικού χαρακτήρα χρήσεις (πρόνοια, δηλ. παιδικοί σταθμοί, δημοτικά ιατρεία, κέντρα πρόνοιας τρίτης ηλικίας, ατόμων με κινητικές δυσκολίες κ.α., εκπαίδευση, δηλ. σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, πολιτισμός, αθλητισμός, δηλ. μικρά γήπεδα σε υπάρχουσες τέτοιες χρήσεις, γυμναστήρια κ.α.) και μικρής κλίμακας χρήσεις αναψυχής και τοπικού εμπορίου. Σε αυτά είναι δυνατόν να προστεθούν επίσης χρήσεις διοίκησης τοπικής εμβέλειας (δημαρχείο, ΚΕΠ, εφορίες, ΙΚΑ, υποκαταστήματα τραπεζών κ.α.).
5. Το μεγάλο διατηρητέο κτίριο του πρώην Ανατολικού Αεροσταθμού λόγω του μεγέθους και του συμβολισμού του έχει μητροπολιτική ταυτότητα και δύναται να αποκτήσει αντίστοιχο μητροπολιτικό ρόλο εφόσον η χρήση και η κλίμακά της είναι συμβατή με τη λειτουργία του πάρκου. Η γειτνίαση του με τον νέο σταθμό μετρό ενισχύει αυτή τη δυνατότητα για μια νέα μητροπολιτικής εμβέλειας χρήση. Θεωρούνται συμβατές, αποδεκτές και προτείνονται χρήσεις με σαφείς όρους λειτουργίας (εκθέσεις, συνέδρια, επιστημονικά και καλλιτεχνικά γεγονότα κ.λ.π.) και περιορισμούς δόμησης/επέκτασης/χρήσης εκτεταμένων περιοχών για στάθμευση οχημάτων στο συγκεκριμένο συγκρότημα. Βασική προϋπόθεση είναι τα έσοδα οποιασδήποτε χρήσης εντός του πάρκου να διατίθενται στην κατασκευή και συντήρηση του πάρκου, ήτοι των έργων πρασίνου και των κοινωφελών λειτουργιών και δραστηριοτήτων εντός αυτού. Με βάση τις παραπάνω προϋποθέσεις, οι χρήσεις αυτές θα ενισχύσουν τον κοινωνικό χαρακτήρα του πάρκου. Αντίθετα θεωρούνται ασύμβατες μητροπολιτικές χρήσεις μαζικού εμπορίου (mall) ή μαζικής αναψυχής (π.χ. πολυκινηματογράφοι) λόγω της έντασης της χρήσης, της ασυμβατότητας με την αρχιτεκτονική και τη δομή του συγκροτήματος, όπως και την ασυμβατότητα με το ρόλο ενός μητροπολιτικού πάρκου υψηλού πρασίνου. Ασύμβατες επίσης για αρχιτεκτονικούς ή/και λειτουργικούς λόγους για το συγκεκριμένο συγκρότημα του πρώην Ανατολικού Αεροσταθμού θεωρούνται μεγάλης κλίμακας χρήσεις διοίκησης (π.χ. υπουργεία) ή εκπαίδευσης (π.χ. ΑΕΙ).
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ
http://tvxs.gr
Σχόλια