Δεκαεπτά χρόνια πέρασαν από την πρώτη έκδοση του Κόκκινου Βιβλίου των απειλούμενων ζώων της Ελλάδας, βασικό εργαλείο στη διαδικασία προτεραιοτήτων για την προστασία της βιοποικιλότητας. Από τα 422 είδη σπονδυλοζώων που αξιολογήθηκαν, τα 171 (40,52%) εντάχθηκαν σε κατηγορία κινδύνου [Κρισίμως Κινδυνεύοντα (CR), Κινδυνεύοντα (ΕΝ) ή Τρωτά (VU)].
Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί στο περίπου 15% του συνολικού αριθμού σπονδυλοζώων της Ελλάδας. Οσον αφορά τα ασπόνδυλα, 297 είδη (50,16%), από τα 592 που αξιολογήθηκαν, κινδυνεύουν. Η εικόνα είναι ανησυχητική, καθώς στην πλειονότητά τους είναι είδη ενδημικά.
Οι κυριότερες απειλές, αναφέρει ο δρ Ζίνος Γκιώκας, πρόεδρος της Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας, λέκτορας Βιοποικιλότητας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, σχετίζονται με τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
Φιλοδοξία των συντελεστών, λέει ο δρ Γκιώκας, ήταν να γίνει μέσα από την έκδοση μια συνεχής και έγκαιρη ενημέρωση που βασίζεται σε πρωτογενή έρευνα.
Εξι κατηγορίες ειδών και οι κίνδυνοι που τα απειλούν και περιλαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο παρουσιάζονται στη συνέχεια.
ΨΑΡΙΑ ΓΛΥΚΟΥ ΝΕΡΟΥ Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 127 (125 βέβαια + 2 αμφίβολα) αυτόχθονα ή γηγενή είδη ψαριών του γλυκού νερού, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί με πιο εντατικές έρευνες. Τα αυτόχθονα είδη συγκροτούν μια πολύ αξιόλογη ιχθυοπανίδα, από τις πλέον αξιόλογες της Ευρώπης, αφού τα 83 από τα 127 είναι ενδημικά. Το ποσοστό ενδημισμού στην Ελλάδα είναι ένα από τα υψηλότερα στην Ευρώπη (~65,4%), γεγονός που έχει ιδιαίτερη περιβαλλοντική αξία, λέει ο Παναγιώτης Σ. Οικονομίδης, ομότιμος καθηγητής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Από τα 127 είδη ψαριών του γλυκού νερού που αξιολογήθηκαν, τα 49 (ποσοστό ~38,6%) βρέθηκαν σε κάποια από τις 3 κατηγορίες κινδύνου.
Οι απειλές που αντιμετωπίζουν τα ψάρια του γλυκού νερού είναι άμεσα συνδεδεμένες με την ποιότητα και την ποσότητα του μέσου, δηλαδή του νερού.
ΑΜΦΙΒΙΑ Η πανίδα των αμφιβίων της Ελλάδας περιλαμβάνει 22 είδη επί συνόλου 64 ευρωπαϊκών, αριθμός σημαντικός, δεδομένης της μικρής έκτασης του ελλαδικού χώρου, εξηγεί η Μαρία Μαραγκού, WWF-Ελλάς.
Οι σημαντικότεροι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν τα αμφίβια της χώρας μας (περίπου έξι είναι υπό εξαφάνιση) θεωρούνται γενικώς: η υποβάθμιση και απώλεια-καταστροφή των τόπων όπου ζουν και αναπαράγονται.
ΕΡΠΕΤΑ Σήμερα υπολογίζεται ότι η Ελλάδα φιλοξενεί 64 είδη ερπετών. Ο αριθμός αυτός από μόνος του δεν λέει πολλά, αν και είναι αμφίβολο αν ο μέσος άνθρωπος μπορεί να σκεφτεί πάνω από μια δεκάδα ειδών. Συγκρίνοντας όμως με το σύνολο των ερπετών της Ευρώπης βλέπουμε ότι η Ελλάδα φιλοξενεί περίπου το 50% της ευρωπαϊκής ερπετοπανίδας. Αυτό οφείλεται στο ότι αποτελεί περιοχή συνάντησης ευρωπαϊκών και ασιατικών ειδών, χωρίς να λείπουν και κάποια αφρικανικής προέλευσης, αναφέρει ο δρ Πέτρος Λυμπεράκης, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, Ελληνική Ερπετολογική Εταιρεία.
Απειλές για τα ερπετά είναι κυρίως η άναρχη οικιστική ανάπτυξη, οι πυρκαγιές κ.ά.
ΠΟΥΛΙΑ Η Ελλάδα αποτελεί πραγματικό ορνιθολογικό παράδεισο, καθώς η γεωγραφική της θέση και η ποικιλία των ενδιαιτημάτων της έχουν αποτέλεσμα να απαντώνται 442 διαφορετικά είδη πουλιών. Δυστυχώς, τα περισσότερα είδη στη χώρα μας αντιμετωπίζουν σοβαρές απειλές, ενώ για κάποια από αυτά είναι ορατός ο κίνδυνος της εξαφάνισής τους στο άμεσο μέλλον, σημειώνει η Ρούλα Τρίγκου, συντονίστρια δράσεων στην Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία.
Δεκαεπτά χρόνια από την έκδοση του πρώτου Κόκκινου Βιβλίου των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας, πολλά έχουν αλλάξει όσον αφορά το καθεστώς απειλής για τα πουλιά της χώρας.
Στη νέα έκδοση του Κόκκινου Βιβλίου καταχωρίζονται 122 είδη πουλιών, από τα οποία 62 είδη χαρακτηρίζονται απειλούμενα.
ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ Αρκετά είδη θηλαστικών αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα ή κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Τα θηλαστικά είναι μια ζωική ομάδα με αρκετή ανομοιομορφία, καθώς περιλαμβάνει είδη με μεγάλες διαφορές ως προς το σωματικό μέγεθος (από τη μυγαλίδα ώς την αρκούδα), τη συμπεριφορά ή τον τρόπο διαβίωσης (λύκος - χερσαίο περιβάλλον, ασπάλακας - υπόγεια διαβίωση, βίδρα - υγρότοπος, μεσογειακή φώκια - θαλάσσιο περιβάλλον, νυχτερίδες - πτήση), τονίζει ο Θανάσης Σφουγγάρης, επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, διευθυντής Εργαστηρίου Διαχείρισης Οικοσυστημάτων και Βιοποικιλότητας.
Ο κατάλογος των θηλαστικών της Ελλάδας περιλαμβάνει συνολικά 115 είδη (δεν συμπεριλαμβάνονται τα οικόσιτα). Από το σύνολο των θηλαστικών της Ελλάδας, 29 είδη (25,2%) ανήκουν σε κάποια από τις κατηγορίες κινδύνου της IUCN.
Η ανακήρυξη προστατευόμενων περιοχών ως μοναδικό μέτρο δεν επαρκεί για την προστασία ενός είδους. Αντίθετα, σημαντικό θετικό παράγοντα στις προσπάθειες προστασίας ειδών αποτελεί η συναίνεση και συμμαχία με την τοπική κοινωνία.
ΑΣΠΟΝΔΥΛΑ Ο αριθμός των ειδών ασπονδύλων που έχουν, μέχρι σήμερα, καταγραφεί στη χώρα μας είναι περίπου 27.000, από τα οποία περίπου 4.000 είναι ενδημικά της Ελλάδας. Ο αριθμός των ασπ0νδύλων της Ελλάδας είναι πολύ μεγάλος σε σχέση με την έκτασή της. Για παράδειγμα στη χώρα μας έχουν καταγραφεί 3.197 είδη πεταλούδες και νυχτοπεταλούδες (λεπιδόπτερα), από τα οποία τουλάχιστον τα 30 θεωρούνται απειλούμενα σε παγκόμιο επίπεδο, επισημαίνει ο Αναστάσιος Λεγάκις, επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Τμήμα Βιολογίας, Ζωολογικό Μουσείο.
Εκτός από την καταστροφή του φυσικού τους περιβάλλοντος τα ασπόνδυλα υφίστανται και την άμεση επίδραση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, όπως η χρήση εντομοκτόνων.
Το Κόκκινο Βιβλίο είναι εκτός των άλλων και ένα εγχειρίδιο γνώσης για κόσμους που συνυπάρχουν μαζί μας αλλά δεν τους θέλουμε... *
Εντοπίζει απειλές προτείνει μέτρα
Το έργο υλοποιήθηκε από την Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον» 2000-2006. Παράλληλα, η Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία συνεργάστηκε με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, την Ελληνική Ερπετολογική Εταιρεία, το Ινστιτούτο Σπηλαιολογικών Ερευνών Ελλάδας και το WWF Ελλάς. Επομένως, αυτό το Κόκκινο Βιβλίο είναι το αποτέλεσμα της συλλογικής εργασίας μεγάλου αριθμού Ελλήνων ζωολόγων. Τον επιστημονικό συντονισμό είχε ο δρ Αναστάσιος Λεγάκις, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το συντονισμό του προγράμματος η δρ Παναγιώτα Μαραγκού, WWF. Στόχος του Κόκκινου Βιβλίου των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας ήταν να καταγράψει την τωρινή κατάσταση διατήρησης της ελληνικής πανίδας, να ξεχωρίσει τα είδη που απειλούνται με εξαφάνιση και να εντοπίσει τις κυριότερες απειλές και τα πλέον αναγκαία μέτρα για την προστασία και τη διατήρηση αυτών των ειδών. Η αξιολόγηση βασίστηκε στο σύστημα της IUCN (Διεθνής Ενωση για τη Διατήρηση της Φύσης). Το βιβλίο χωρίζει σε τρεις κατηγορίες τα είδη που απειλούνται: σε κρισίμως κινδυνεύοντα (CR), σε κινδυνεύοντα (ΕΝ) και σε τρωτά (VU).
ΠΗΓΗ
http://www.enet.gr
Σχόλια